Rối loạn chức năng tình dục là những khó khăn mà một cá nhân gặp phải trong bất kỳ giai đoạn nào của chu kỳ đáp ứng tình dục, khiến họ không thể quan hệ tình dục như mong muốn. Ở phụ nữ, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng này, trong đó lạc nội mạc tử cung là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến đời sống tình dục. Lạc nội mạc tử cung, đặc biệt là các tổn thương sâu trong vùng chậu có thể cản trở hoạt động tình dục, gây cảm giác đau khi giao hợp, từ đó ảnh hưởng đến chất lượng cuộc yêu. Bài viết dưới sẽ giúp chúng ta hiểu rõ tác động của lạc nội mạc tử cung đến tình trạng rối loạn chức năng tình dục của người phụ nữ.

1. Lạc nội mạc tử cung là gì?

Lạc nội mạc tử cung (LNMTC) là một bệnh lý mãn tính, đặc trưng bởi sự phát triển của mô nội mạc tử cung bên ngoài buồng tử cung, ảnh hưởng đến sinh lý và giải phẫu của các cơ quan vùng chậu. Theo các nghiên cứu, tỷ lệ mắc LNMTC ở những phụ nữ trong độ tuổi sinh sản có thể dao động từ 2-17%. Cơ chế sản sinh của bệnh lý hiện có nhiều giả thuyết, trong đó, giả thuyết được chấp nhận rộng rãi nhất là sự di chuyển ngược dòng của máu kinh lặp đi lặp lại, làm vương vãi các tế bào nội mạc tử cung tại các cơ quan vùng chậu.

2. Các biểu hiện của lạc nội mạc tử cung?

Triệu chứng lạc nội mạc tử cung ở mỗi người không giống nhau, với các mức độ từ nhẹ tới nặng. Trong đó, đau là biểu hiện phổ biến nhất, người bệnh có thể phải chịu nhiều lọai cơn đau khác nhau, bao gồm: đau vùng chậu mãn tính; đau bụng kinh; đau khi giao hợp; đau khi đại tiện (nếu lạc nội mạc tử cung ở ruột) và đau khi tiểu tiện (nếu lạc nội mạc tử cung ở bàng quang), trong một vài trường hợp có thể xuất hiện máu lẫn trong phân và nước tiểu. Bên cạnh cảm giác đau, lạc nội mạc tử cung còn có dấu hiệu ra máu vào giữa chu kỳ kinh nguyệt hoặc gặp phải các vấn đề về tiêu hóa bao gồm: tiêu chảy, táo bón, đầy bụng hoặc buồn nôn. 

Tuy nhiên, các triệu chứng lạc nội mạc tử cung thường xuất hiện muộn và đôi khi, người bệnh không có bất kỳ triệu chứng nào. Chính vì vậy, chúng ta cần đi khám phụ khoa định kỳ 6 tháng/lần nhằm tầm soát và phát hiện bệnh sớm nếu có các dấu hiệu nghi ngờ.

Hình 1: Đau bụng trong chu kỳ kinh nguyệt có thể là biểu hiện của lạc nội mạc tử cung

3. Chẩn đoán lạc nội mạc tử cung như thế nào?

Thông thường, lạc nội mạc tử cung có thể được chẩn đoán dựa vào siêu âm và các dấu hiệu lâm sàng. Tuy nhiên, ở một số trường hợp lạc nội mạc tử cung tại các cơ quan vùng chậu sâu, có thể phải thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu như chụp cộng hưởng từ vùng chậu (MRI) hoặc nội soi ổ bụng nhằm chẩn đoán bệnh. 

4. Mối quan hệ giữa lạc nội mạc tử cung và rối loạn chức năng tình dục nữ? 

Đau

Bệnh lý lạc nội mạc tử cung, đặc biệt là lạc nội mạc tử cung sâu trong vùng chậu là một trong những nguyên nhân dẫn đến rối loạn chức năng tình dục nữ, cụ thể là nó gây ra tình trạng đau khi quan hệ tình dục (Dyspareunia). Cảm giác đau này được người bệnh mô tả theo nhiều cách khác nhau, bởi bệnh không chỉ phát triển ở một vùng nhất định mà nó có thể phát triển ở các vùng xung quanh tử cung như ống dẫn trứng, buồng trứng, phía sau âm đạo hay ruột và các mô sàn chậu. 

Việc quan hệ tình dục có biểu hiện đau đớn nhất nếu lạc nội mạc tử cung nằm phía sau âm đạo. Đôi khi lạc nội mạc tử cung có thể gây dính âm đạo vào trực tràng. Bên cạnh đó, sự thâm nhập của dương vật vô tình đã kéo căng các mô bị kích thích và gây ra cảm giác đau đớn. Nếu lạc nội mạc tử cung hiện diện ở các vùng khác, chẳng hạn như tại buồng trứng, thì cảm giác đau và khó chịu này sẽ được giảm bớt đáng kể hoặc có thể không xuất hiện. 

Tỷ lệ mắc rối loạn chức năng tình dục ở phụ nữ lạc nội tử cung cũng sẽ gia tăng theo từng giai đoạn tiến triển của bệnh. Theo một nghiên cứu, 100% bệnh nhân lạc nội mạc tử cung ở giai đoạn nặng (giai đoạn IV) có biểu hiện rối loạn chức năng tình dục và tỷ lệ này chỉ chiếm 33,33% ở bệnh nhân lạc nội mạc tử cung giai đoạn rất nhẹ (giai đoạn I). Một nghiên cứu khác thực hiện vào năm 2016, gần một nửa phụ nữ lạc nội mạc tử cung có biểu hiện rối loạn chức năng tình dục (47,06%). Trong đó, trường hợp lạc nội mạc tử cung ở giai đoạn nhẹ và rất nhẹ thường gặp phải tình trạng rối loạn khoái cảm, còn nếu ở giai đoạn trung bình và nặng thường có rối loạn giảm ham muốn tình dục và giao hợp đau. Trong một nghiên cứu khác (2017) cho thấy, phụ nữ lạc nội mạc tử cung có rối loạn chức năng tình dục nhiều gấp hai lần so với phụ nữ không mắc bệnh lý này (43,3% với 17,6%). 

Những trải nghiệm đau đớn khi quan hệ tình dục cứ lặp đi lặp lại có thể làm giảm ham muốn tình dục hoặc làm mất cảm giác hưng phấn, mất sự bôi trơn và sung huyết của cơ quan sinh dục trong mỗi cuộc yêu, thậm chí nhiều phụ nữ cảm thấy sợ quan hệ tình dục do đã trải qua đau đớn và khó chịu trong những lần quan hệ tình dục trước đó. Phản ứng sợ hãi nãy dường như ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần của người phụ nữ khi nghĩ về tình dục và làm giảm tần suất quan hệ tình dục.

Vô sinh           

Bên cạnh triệu chứng đau, phụ nữ lạc nội mạc tử cung có tỷ lệ vô sinh khá cao. Tình trạng vô sinh ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe tình dục nữ. Nguy cơ rối loạn tình dục cũng tăng gấp 3 lần ở phụ nữ có tiền sử điều trị vô sinh. Việc quan hệ tình dục với mục đích cố gắng để mang thai sẽ làm cho hành vi tình dục thay đổi theo hướng tiêu cực, thậm chí có thể gây ra trầm cảm cho người phụ nữ. Vì vậy, đây cũng là một lý do cho thấy mối quan hệ giữa lạc nội mạc tử cung và rối loạn chức năng tình dục nữ.

Hình 2: Đau khi giao hợp khiến tình dục trở nên khó khăn đối với phụ nữ

5. Vậy làm sao để xoa dịu cơn đau khi quan hệ tình dục?

Lạc nội mạc tử cung gây ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống tình dục, làm giảm tần suất giao hợp. Mặc dù sự đau đớn do lạc nội mạc tử cung gây ra thường kéo dài dai dẳng trong suốt cả tháng nhưng vẫn có cách giúp hạn chế được các cơn đau và tận hưởng “chuyện ấy”. Chúng ta có thể thực hiện theo một số cách như sau:

• Theo dõi chu kỳ kinh nguyệt và quan hệ tình dục vào thời điểm khác trong tháng: Khi theo dõi chu kỳ kinh nguyệt thì cũng nên theo dõi các triệu chứng của lạc nội mạc tử cung. Từ đó, xác định được thời gian nào trong tháng có cảm giác đau dữ dội nhất và khi nào thì không đau, rồi rút ra cho mình khoảng thời gian có thể quan hệ tình dục một cách thoải mái.
• Sử dụng gel bôi trơn: Đây là sản phẩm hỗ trợ không thể thiếu ở phụ nữ lạc nội mạc tử cung khi quan hệ tình dục. Cảm giác đau khi giao hợp có thể là do khô âm đạo hay thiếu dịch bôi trơn tự nhiên. Điều này có thể khắc phục bằng cách sử dụng các sản phẩm bôi trơn nhân tạo.
• Thử các tư thế khác nhau: Tư thế quan hệ nằm ngửa kiểu cơ bản (missionary) thường hay gây đau nhiều nhất cho phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung vì ở tư thế này, tử cung bị nghiêng và tăng độ sâu thâm nhập. Bạn hãy thử nhiều tư thế khác nhau, điều này sẽ giúp bạn và đối phương tìm được tư thế phù hợp và thoải mái, ít gây tổn, tránh được tư thế gây đau đớn.
• Tìm đúng nhịp điệu khi giao hợp: sự thâm nhập sâu và lực đẩy nhanh, mạnh có thể khiến phụ nữ lạc nội mạc tử cung đau đớn dữ dội. Nên nhẹ nhàng và tìm đúng nhịp điệu hợp lý để cuộc yêu diễn ra dễ chịu nhất
• Quan hệ không thâm nhập: Tình dục không phải lúc nào cũng cần xâm nhập. Màn dạo đầu, sự kích thích các vị trí nhạy cảm trên cơ thể là những lựa chọn thay thế quan hệ xâm nhập và đều có thể mang lại cảm giác hưng phấn, khoái cảm cho cả hai mà không gây đau đớn cho bạn nữ.

Tuy nhiên, nếu sau khi thử những biện pháp trên mà tình trạng đau khi quan hệ tình dục vẫn không thuyên giảm, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần lẫn thể chất, phương pháp điều trị căn nguyên lạc nội mạc có thể được nghĩ đến. Các bạn sẽ cần các chuyên gia về phụ khoa thăm khám và tư vấn về mức độ bệnh tật cũng như những phương pháp điều trị tình trạng của mình.

Tài liệu tham khảo

1. Mishra, Vineet V et al. “Female sexual dysfunction in patients with endometriosis: Indian scenario”. Journal of human reproductive sciences vol. 9,4 (2016): 250-253. 

2. Fairbanks, Flávia et al. “Endometriosis doubles the risk of sexual dysfunction: a êcross-sectional study in a large amount of patients”. Gynecological endocrinology: the official journal of the International Society of Gynecological Endocrinology vol. 33,7 (2017): 544-547.

Rối loạn chức năng tình dục nữ ở các trường hợp vô sinh

Rối loạn tình dục ở nữ

Chu kỳ đáp ứng tình dục

Đánh giá rối loạn chức năng tình dục nữ