Nguyên nhân rối loạn tình dục ở nữ giới rất phức tạp và thường có sự kết hợp giữa nhiều yếu tố. Có thể chia các nguyên nhân này thành ba nhóm lớn như sau:

- Yếu tố tâm thần - thần kinh: stress, lo âu, trầm cảm về công việc, tài chính hay các vấn đề liên quan đến cuộc sống hôn nhân, gia đình như mối quan hệ mẹ chồng-nàng dâu, các mâu thuẫn trong sinh hoạt hằng ngày, trong cách nuôi dạy con cái,…là một trong những nhân tố tác động tiêu cực đến tâm lý phụ nữ, có thể dẫn đến tình trạng rối loạn tình dục ở giới này. 

Đối với một số phụ nữ, bối cảnh văn hoá như sự chưa cởi mở trong hoạt động tình dục hay các quy định tôn giáo như không cho quan hệ trước hôn nhân (Đạo Công giáo) cũng cản trở tâm lý của họ. 

Ngoài ra các trải nghiệm tình dục tiêu cực trong quá khứ hay sang chấn tâm lý do bị lạm dụng tình dục trong thời thơ ấu có thể dẫn đến sợ hãi, ám ảnh khi quan hệ và ảnh hưởng đến đời sống tình dục về sau. 

Những yếu tố tâm thần - thần kinh này có thể gián tiếp ức chế sản xuất dopamine - một loại “hormone hạnh phúc” có đường truyền tín hiệu kết nối với hạch hạnh nhân ở não để xử lý cảm xúc. Do đó, khi nồng độ dopamin thấp sẽ gây giảm động lực, giảm nhiệt tình và giảm sự hưng phấn khi quan hệ tình dục của nữ giới. 

Hình 1: Những áp lực vô hình đè nặng lên tâm lí của người phụ nữ

- Yếu tố nội tiết: nội tiết tố không ổn định là một trong những lý do hàng đầu dẫn đến rối loạn chức năng tình dục ở phụ nữ. Khi bước vào giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh hay giai đoạn sau sinh và cho con bú, cơ thể phụ nữ sẽ có sự thay đổi hormone (chủ yếu là sự suy giảm nồng độ estrogen) làm giảm khả năng ham muốn và đáp ứng tình dục. Bên cạnh đó, thói quen sinh hoạt, ăn uống, làm việc thiếu khoa học cũng có thể dẫn đến thay đổi nội tiết tố và có thể gây rối loạn chức năng tình dục. 

- Yếu tố mạch máu: các bệnh lý như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh tiết niệu, tiền sử phẫu thuật buồng trứng hay mổ lấy thai,…có thể liên quan đến sự cương tụ máu tại cơ quan sinh dục, ảnh hưởng tiêu cực đến cảm giác hứng thú khi quan hệ tình dục. 

Rối loạn chức năng tình dục ở phụ nữ có thể biểu hiện bởi tình trạng suy giảm ham muốn tình dục, hay suy giảm sự hưng phấn

1. Nguyên nhân giảm ham muốn tình dục

Tình trạng suy giảm ham muốn tình dục ở nữ giới xuất phát từ nhiều khía cạnh khác nhau. Trong đó, các nguyên nhân phổ biến gây suy giảm ham muốn tình dục bao gồm:

- Tâm lý: Cảm giác thiếu gần gũi, thiếu sự kết nối hay thiếu tin tưởng đối phương; ngại trao đổi về nhu cầu và sở thích tình dục với bạn tình; giảm hấp dẫn đối với bạn tình; các thói quen tình dục nhàm chán hoặc những thay đổi trong hôn nhân chẳng hạn như xung đột trong đời sống vợ chồng, biến cố trong gia đình hay phải dành nhiều sự quan tâm cho con cái là những yếu tố đã được chứng minh là có tác dụng tiêu cực đến ham muốn tình dục ở phụ nữ.

- Bệnh tật: các bệnh lý nội khoa mạn tính như trầm cảm, tiểu đường, cao huyết áp, nhược giáp, ung prolactin máu; sự suy giảm đột ngột nội tiết tố (ungsterone, estrogen) sau thời kì mãn kinh tự nhiên hoặc do phẫu thuật bệnh lý buồng trứng như lạc nội mạc tử cung, u nang bì, ung thư buồng trứng,…. hay việc sử dụng một số thuốc như thuốc ức chế dung nạp chọn lọc serotonin, thuốc hạ huyết áp (Conversyl, Amlor), thuốc điều trị trầm cảm (SSRIs), liệu pháp estrogen, thuốc corticoid dài ngày cũng có thể giảm sự ham muốn.

- Khác: Một số yếu tố khác cũng được chứng minh là ảnh hưởng đến sự ham muốn tình dục ở nữ giới có thể kể đến gồm: tuổi tác, độ tuổi càungăng thì ham muốn tình dục càng có chiều hướng suy giảm, yếu tố sinh lý như chu kỳ kinh nguyệt, mang thai hay quá khứ bị sang chấn tâm lý hoặc bị lạm dụng tình dục.

2. Nguyên nhân giảm hưng phấn tình dục 

2.1. Nguyên nhân giảm hưng phấn chủ quan 

Sự giảm hưng phấn tình dục chủ quan thường xảy ra do ảnh hưởng của các yếu tố văn hoá, tâm lý, mối quan hệ xã hội và tôn giáo. 

Khác với văn hoá phương Tây rất cởi mở trong vấn đề tình dục, góc nhìn của phụ nữ Á Đông có phần e dè khép kín hơn, nhất là khi chịu tác động bởi các quy chuẩn văn hoá xã hội như không quan hệ trước hôn nhân, kìm nén ham muốn tình dục để giữ gìn tình yêu hay luôn ở thế bị động trong một mối quan hệ. Những điều này có thể gây ức chế tâm lý và làm giảm đáp ứng hưng phấn trong hoạt động tình dục, từ đó gây ra các rối loạn chức năng tình dục. 

Yếu tố tâm lý như mệt mỏi, trầm cảm hay lo sợ mang thai ngoài ý muốn cũng tác động xấu đến sự hưng phấn trong chu kì đáp ứng tình dục ở nữ giới.  

2.2. Nguyên nhân giảm hưng phấn khách quan

Giảm tiết dịch bôi trơn trong hoạt động tình dục có thể là hậu quả của việc suy giảm nội tiết tố, viêm nhiễm phụ khoa, sẹo xấu tầng sinh môn sau sinh con,…. Điều này dẫn đến tình trạng teo niêm mạc âm đạo, gây ảnh hưởng đến cấu trúc, chức năng của các tuyến tiết chất nhờn và làm suy giảm đáp ứng hưng phấn trong hoạt động tình dục. 

- Rối loạn cực khoái

Những vấn đề trong quan hệ cá nhân, quan hệ hôn nhân, vấn đề tâm lý, các rối loạn tâm thần, sử dụng thuốc chống trầm cảm là một trong những nguyên nhân gây ra khó khăn trong đạt cực khoái. Các rối loạn tình dục khác như giảm hưng phấn tình dục, rối loạn đau liên quan đến tình dục cũng có thể là điểm khởi đầu của giảm hoặc mất cực khoái. 

- Giao hợp đau

Đau rát khi quan hệ thường bắt nguồn từ các nguyên nhân liên quan đến:

• Sẹo xấu tầng sinh môn sau sinh con, viên tuyến Bartholin, viêm âm đạo, viêm niệu đạo, viêm bàng quang, viêm cổ tử cung, viêm vùng chậu, lạc nội mạc tử cung,…

• Tình trạng khô âm đạo do thiếu hormone estrogen, thường xảy ra trong thời kỳ hậu sản hoặc sau mãn kinh cũng làm cho giao hợp khó khăn và đau đớn.

Hình 2: Âm đạo khô khan, cằn cỗi như sa mạc

• Trạng thái tâm lý: những cảm xúc như sợ hãi, bối rối, xấu hổ khi quan hệ tình dục có thể gây căng thẳng cho người phụ nữ và ảnh hưởng đến quá trình giao hợp. 

Đau khi quan hệ tình dục không chỉ ảnh hưởng đến cuộc yêu, mà lâu dần sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy như giảm ham muốn tình dục cũng như rối loạn chức năng tình dục. 

Nhìn chung, rối loạn chức năng tình dục ở phụ nữ có thể biểu hiện bởi tình trạng suy giảm ham muốn tình dục, hay suy giảm sự hưng phấn khách quan hoặc chủ quan xuất phát từ những vấn đề từ tâm lý đến bệnh lý, từ cơ bản đến phức tạp trong cuộc sống làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc yêu. Do vậy, người bác sĩ đóng vai trò rất quan trọng trong việc chẩn đoán và tư vấn các tình trạng rối loạn liên quan đến tình dục, đồng thời, đưa ra phương hướng điều trị phù hợp giúp cuộc sống trở nên giàu cảm xúc và hạnh phúc hơn.

Rối loạn chức năng tình dục nữ ở các trường hợp vô sinh

Chu kỳ đáp ứng tình dục

Đánh giá rối loạn chức năng tình dục nữ

Rối loạn chức năng tình dục nữ - định nghĩa và phân loại