Quan hệ tình dục trong thời kỳ mang thai là một nhu cầu chính đáng, lành mạnh của các cặp đôi. Mặc dù vấn đề này hiện đang nhận được nhiều sự quan tâm nhưng lại không được hiểu một cách đúng đắn và thấu đáo, chính vì vậy, có khá nhiều phụ nữ mang thai đã “cấm đoán” quan hệ tình dục trong suốt thời gian mang thai mà sau đó họ quên luôn chuyện vợ chồng và có khi kéo dài cả năm năm khi sinh con. Sự thiếu hiểu biết và kiêng khem quá đà này có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như hạnh phúc gia đình. Bài viết dưới đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về giao hợp trong thời gian mang thai hay thời kỳ hậu sản, điều gì nên và không nên.

1. Những thay đổi ảnh hưởng đến tình dục khi mang thai?

Thay đổi về mặt sinh lý

Những thay đổi về thể chất trong thai kỳ khá rõ ràng, các chức năng sinh lý bình thường trở thành nguồn gốc của nhiều yếu tố gây cản trở hoạt động tình dục. Sự thay đổi nồng độ hormone trong thai kỳ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động tình dục của phụ nữ. Nồng độ hormone Androgen giảm được cho là nguyên nhân dẫn đến rối loạn chức năng tình dục thường gặp trong thời kỳ mang thai. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi xung quanh vai trò của hormone androgen khi mang thai và rối loạn chức năng tình dục nữ [1].

Một trong những nguyên nhân hang đầu gây ra tình trạng thay đổi hành vi tình dục của phụ nữ khi mang thai là “sự khó chịu về mặt thể chất” [2]. Cảm giác khó chịu, mệt mỏi, buồn nôn và nôn trong thời kỳ đầu mang thai có thể khiến phụ nữ suy giảm ham muốn tình dục. Bên cạnh đó, gia tăng tần suất đi tiểu và cảm giác tức tiểu vô tình cũng trở thành rào cản đối với những đáp ứng tình dục.

Hình 1: Mệt mỏi và buồn nôn là những triệu chứng thường gặp ở phụ nữ mang thai.

Về mặt sinh lý, trong giai đoạn mang thai, âm đạo dài ra và dễ giãn nở do sự gia tăng tính đàn hồi của thành âm đạo, đồng thời, dịch nhầy âm đạo được tiết ra nhiều hơn và có thể càng tăng thêm khi có kích thích tình dục, khiến những người đàn ông khi quan hệ tình dục bằng miệng có thể càng cảm thấy ức chế hơn. Bên cạnh đó, sự căng cứng bình thường của cơ quan sinh dục nữ khi mang thai càng trầm trọng hơn khi có kích thích tình dục. Sự cương cứng này không hề thuyên giảm ngay cả khi đã đạt cực khoái và cảm giác sung mãn vẫn còn sót lại tại các cơ quan vùng chậu, có thể khiến phụ nữ khó chịu và né tránh hoạt động tình dục.

Thay đổi về mặt tâm lý

Mang thai có thể nảy sinh những xung đột tâm lý ở phụ nữ mà trước đó không có về vai trò người phụ nữ trong mối quan hệ, không được thỏa mãn của bạn tình hay về nhu cầu tình dục của bản thân tất cả đều có thể tạo ra áp lực vô hình cho người phụ nữ.

Một mối quan tâm lớn đối với phụ nữ chính là sự hấp dẫn của bản thân, đặc biệt là trong thai kỳ. Khoảng 25-50% phụ nữ đang mang thai cảm thấy kém hấp dẫn hơn so với trước đó [3]. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sự hấp dẫn của bản thân phụ nữ mang thai được thu hút bởi bạn đời của họ có mối tương quan thuận với sự thõa mãn tình dục. Do đó, các vấn đề tâm lý nảy sinh trong thời kỳ này không chỉ xuất phát từ nhu cầu cá nhân mà còn từ sự tương tác giữa các cặp vợ chồng.

2. Hoạt động tình dục thay đổi như thế nào khi mang thai?

Mang thai ảnh hưởng đáng kể đến ham muốn tình dục của phụ nữ. Ham muốn tình dục tăng giảm đều đặn và thường xuyên dao động trong suốt thai kỳ, điều này rất đỗi bình thường. Thông thường, ham muốn tình dục cũng như tần suất quan hệ tình dục sẽ giảm trong 3 tháng đầu, sau đó gia tăng mức độ ở 3 tháng giữa và giảm nhiều nhất vào 3 tháng cuối thai kỳ [4], cụ thể như sau: 

3 tháng đầu của thai kỳ

Trong 3 tháng đầu, một số phụ nữ nhận thấy có sự giảm rõ rệt ham muốn và thoả mãn tình dục [5]. Nguyên nhân chính là do các triệu chứng ốm nghén xảy ra trong giai đoạn này, chẳng hạn như cơ thể khó chịu, căng thẳng, buồn nôn và rối loạn tâm trạng, kèm theo đó là những lo ngại về việc quan hệ tình dục làm tổn thương hoặc làm sẩy thai. Sau khi phôi làm tổ trong tử cung, các tế bào trong nhau thai bắt đầu sản xuất một loại hormone gọi là hCG (human Chorionic Gonadotropin), kích thích sản xuất estrogen và progesterone. Sự gia tăng nồng độ hormone trong 3 tháng đầu khiến tâm trạng dễ thay đổi. 

Bên cạnh đó, ngực phát triển và căng tròn tạo nên sức hấp dẫn với bạn tình. Tuy nhiên, đối với nhiều phụ nữ thì chúng trở nên nhạy cảm hơn khi chạm vào, đặc biệt là núm vú. Cảm giác đau ngực làm cho việc quan hệ tình dục rất khó chịu. Vì vậy, cần nói cho bạn tình biết để tránh kích thích trực tiếp lên ngực. 

Hình 2: Ham muốn tình dục của phụ nữ mang thai không ổn định vì nó chịu ảnh hưởng bởi hormone và cách cô ấy và bạn đời cảm nhận những thay đổi trong cơ thể. Hiểu được những biến đổi về thể chất và tâm lý mà một phụ nữ trải qua khi mang thai có thể giúp các cặp vợ chồng vượt qua những khó khăn mà họ có thể gặp phải.

3 tháng giữa thai kỳ

            Nhìn chung, ham muốn tình dục của phụ nữ trong giai đoạn này tăng đột biến. Những khó chịu mà người phụ nữ gặp phải trong 3 tháng đầu có thể biến mất hoặc được kiểm soát tốt hơn. Nồng độ hCG đạt đỉnh vào tuần thứ 6 của thai kỳ. Sau tuần thứ 6, nồng độ hCG bắt đầu giảm, khi đó cảm giác buồn nôn được giảm bớt.

Trong 3 tháng này, nồng độ Estrogen và Progesteron tiếp tục tăng để hỗ trợ thai nhi phát triển. Estrogen tăng làm tăng tiết dịch âm đạo, và lưu lượng máu đến âm hộ, tức là làm tăng sự sung huyết của cơ quan sinh dục và sự bôi trơn của thành âm đạo. Những thay đổi này dẫn đến sự gia tăng về kích thích, hưng phấn cũng như khoái cảm trong khi quan hệ tình dục.

3 tháng cuối thai kỳ 

            Phụ nữ thường phải đối mặt với những thử thách lớn nhất trong 3 tháng cuối thai kỳ. Các biểu hiện như sưng tấy, tăng cân nhanh chóng, kiệt sức và đau nhức cơ thể có thể khiến hoạt động tình dục trở nên khó khăn hơn. Cảm giác khó chịu hoặc đau khi quan hệ tình dục đã gây lo lắng cho họ. Vì vậy, trong 3 tháng này, hoạt động tình dục giảm rõ rệt, giảm tần suất giao hợp và giảm hứng thú với tình dục. Tuy nhiên những điều này khá phổ biến và có thể giải quyết bằng cách thử các tư thế quan hệ tình dục khác nhau. Theo một số tài liệu, tư thế quan hệ tình dục được các cặp đôi sử dụng thường xuyên nhất trong giai đoạn này là tư thế nằm nghiêng. 

Hình 3: Nằm nghiêng là một trong những tư thế quan hệ tình dục tốt nhất cho thai kỳ, tư thế này cho phép bạn tình thâm nhập từ phía sau.

Bên cạnh những thay đổi về ham muốn và tần suất hoạt động tình dục thì hành vi tình dục, chức năng cực khoái cũng có thay đổi. Khả năng đạt đến cực khoái và cường độ đạt cực khoái giảm dần trong thai kỳ. Sự suy giảm này có thể liên quan đến những thay đổi trong phản ứng sinh lý hoặc sự kìm nén cực khoái nhằm bảo vệ em bé. Mặc dù tần suất quan hệ tình dục trong thai kỳ giảm so với trước khi mang thai nhưng hầu hết phụ nữ mang thai vẫn mong muốn và thích thú với tình dục.

3. Lợi ích của quan hệ tình dục khi mang thai

Họat động tình dục có thể bị ức chế do thiếu hiểu biết, do sợ hãi và những thái độ tiêu cực tiềm ẩn khác. Phụ nữ mang thai khá căng thẳng bởi quan điểm quan hệ tình dục khi mang thai không tốt. Tuy nhiên, nhiều cặp vợ chồng nhận thấy rằng tình dục giúp họ gắn kết và xích lại gần nhau hơn. Điều này có thể do một vài lý do.

Thứ nhất, tình dục tạo ra hormone Endorphin, thường được gọi là hormone “tạo cảm giác dễ chịu”. Chúng đóng vai trò điều chỉnh tâm trạng. Tăng endorphin đồng nghĩa với việc hạnh phúc hơn, giảm căng thẳng và tăng cường sự tự tin. Ngoài ra, tình dục giúp giải phỏng Oxytocin, còn được gọi là hormone âu yếm hay hóa chất tình yêu. Nó giúp kết nối với đối tác tốt hơn, thúc đẩy sự tin tưởng giữa các cặp đôi. Đồng thời, hormone này giúp chúng ta cảm thấy thư giãn và dễ đi vào giấc ngủ hơn, bởi nó làm giảm cortisol và cũng giúp giảm mức độ căng thẳng. Vì vậy, nếu phụ nữ mang thai suy nghĩ quá nhiều và lo lắng dẫn đến mất ngủ thì tình dục có thể gián tiếp cải thiện giấc ngủ. 

Hình 4: Điều quan trọng bạn cần biết là quan hệ tình dục khi mang thai sẽ không gây sẩy thai. Hầu hết các trường hợp sẩy thai xảy ra do thai nhi không phát triển bình thường.

4. Một số lưu ý khi quan hệ trong thời gian mang thai?

Về cơ bản, không cần lo lắng về việc quan hệ tình dục qua đường âm đạo sẽ ảnh hưởng xấu cho thai khi. Bởi thai nhi nằm trong tử cung, được bao bọc bởi nước ối và màng ối vững chắc, dương vật của người chồng không thể chạm tới thai nhi và tinh dịch cũng không thể vào tử cung nhờ một nút nhầy ngay cổ tử cung, giúp hạn chế sự xâm nhập của vi khuẩn. Tuy nhiên, vẫn nên cẩn trọng khi quan hệ tình dục bởi một số phụ nữ cảm thấy không thoải mái khi thâm nhập sâu hoặc thậm chí đau. Muốn quan hệ tình dục thật nhiều khoái cảm và đạt được sự thăng hoa nhưng vẫn đảm bảo an toàn cho mẹ bầu và thai nhi cần lưu ý:

• Luôn vệ sinh sạch sẽ cơ quan sinh dục trước khi giao hợp để chuyện ấy tự tin hơn và hạn chế tình trạng viêm nhiễm âm đạo. 
• Khi quan hệ cần thực hiện những động tác nhẹ nhàng, tránh kích thích quá mạnh.
• Nên có màn dạo đầu để cuộc yêu trở nên hưng phấn hơn, đây cũng là cách để kích thích ham muốn của nàng, giúp âm đạo tiết ra dịch nhờn nhiều hơn, dễ đưa đẩy và không bị đau rát. Tuy nhiên, không nên dạo đầu bằng kích thích ngực và xoa bụng vì có thể gây co bóp tử cung, không tốt cho thai nhi.
• Đối với các hành vi hoặc tư thế quan hệ tình dục, tuyệt đối không thổi khí vào âm đạo khi quan hệ tình dục bằng miệng. Điều này có thể gây ra thuyên tắc khí (tắt mạch máu do bong bóng khí), tuy hiếm gặp nhưng có thể đe dọa đến tình trạng của mẹ và thai.
• Trong 3 tháng cuối thai kỳ, việc quan hệ tình dục nên được hạn chế, chỉ nên thực hiện 1 – 2 lần/ tháng và cần sử dụng bao cao su trong lúc quan hệ vì trong tinh dịch có chứa prostaglandin khiến cổ tử cung dễ bị co thắt làm tăng nguy cơ sinh non.

5. Khi nào nên tránh quan hệ tình dục khi mang thai?

Sau đây là một số trường hợp nên kiêng quan hệ tình duc:

• Tiền sử chảy máu âm đạo khi mang thai, bởi việc quan hệ tình dục có thể làm tăng nguy cơ chảy máu.
• Có tiền sử sinh non hoặc sẩy thai trong 3 tháng đầu.
• Khi cổ tử cung ngắn. Đặc biệt, nên tránh quan hệ tình dục nếu gặp trường hợp hở eo tử cung.
• Khi mang thai từ 2 bé trở lên (sinh đôi, sinh ba,..)
• Khi đã vỡ ối, vì quan hệ tình dục lúc này sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm trùng cho mẹ và bé.
• Có triệu chứng của tiền sản giật như phù, cao huyết áp.
• Thai phụ hoặc bạn tình mắc các bệnh lây qua đường tình dục như HIV, giang mai, lậu, Herpes,… Những bệnh này có thể truyền cho con và có thể xảy ra những hậu quả nghiêm trọng.

Trong những trường hợp không quan hệ tình dục nên trên, các cặp vợ chồng có thể thân mật bằng cách: âu yếu, hôn, mát xa nhưng không mát xa ngực và bụng, thủ dâm lẫn nhau để đạt cực khoái.

Hình 5: Hãy nhớ rằng tình dục không phải lúc nào cũng cần đến sự thâm nhập. Nếu bạn cảm thấy không thoải mái giao hợp khi mang thai, bạn và đối tác của mình có thể tìm những cách khác để được thân mật.

Như vậy, phụ nữ mang thai vẫn có thể hoạt động tình dục một cách an toàn với hầu hết các tư thế khác nhau miễn là nó đồng thuận, thoải mái và an toàn. Quan hệ tình dục khi mang thai cùng với người yêu thương có thể giúp người phụ nữ giảm stress, cảm thấy dễ chịu hơn và sẵn sàng để đón nhận vai trò mới là làm mẹ. Quan hệ tình dục sẽ tạo nên một sợi dây kết nối tình cảm giữa vợ chồng, từ đó giúp giải tỏa những vấn đề tâm lý ở người mẹ, giúp người mẹ và em bé luôn ở trong tình trạng tâm sinh lý tốt nhất. Hãy trao đổi với người chồng một cách cởi mở, bởi đó là chìa khóa cho một mối quan hệ tình dục thõa mãn và an toàn khi mang thai.

Tài liệu tham khảo

1. Erol B, Sanli O, Korkmaz D et al: A cross-sectional study of female sexual function and dysfunction during pregnancy. J Sex Med 4: 1381, 2007.
2. Erol B, Sanli O, Korkmaz D et al: A cross-sectional study of female sexual function and dysfunction during pregnancy. J Sex Med 4: 1381, 2007.
3. Perkins RP: Sexuality in pregnancy: What determines behavior? Obstet Gynecol 9: 189, 1982.
4. Hasani, Maryam et al. “The Frequency of Vaginal Intercourse During Pregnancy: A Systematic and Meta-Analysis Stud.” International Journal of Women's Health and Reproduction Sciences. 2019; 7 (1-9).
5. Jawed-Wessel S., Sevick E. The Impact of Pregnancy and Childbirth on Sexual Behaviors: A Systematic Review. J. Sex Res. 2017;54:411–423

Rối loạn chức năng tình dục nữ ở các trường hợp vô sinh

Rối loạn tình dục ở nữ

Chu kỳ đáp ứng tình dục

Đánh giá rối loạn chức năng tình dục nữ